بررسی قابلیت مطالبه دیه عضو پیوندی از حیوان به انسان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارآموز وکالت دادگستری کانون وکلای دادگستری خراسان

2 کارشناس ارشد حقوق خصوصی

3 عضو انجمن علمی حقوق پزشکی ایران

چکیده

دیه‌­ی صدمه و خسارت به عضو پیوندی گیرنده بعد از پیوند، یکی از مسائلی است که در حقوق پزشکی معاصر وارد قانون­‌گذاری کشور شده است. ماده 566 قانون مجازات اسلامی جدید مصوب 1392 در صورت ایجاد صدمه و آسیب موجب دیه، با اشتراط دارای حیات گشتن عضو پیوندی بعد از پیوند، دیه­‌ی آن عضو را به میزان دیه­‌ی عضو اصلی و در صورت معیوب گشتن بعد از حلول حیات، همانند دیه‌ ی عضو معیوب دانسته است. منظور از شرط دارای حیات گشتن در این ماده «پذیرش عضو پیوندی توسط بدن بیمار گیرنده عضو در یک زمان متناسب عرفی» است و ملاک تشخیص آن را عرف خاص پزشکی در پیوند اعضا، باید قرار داد. حکم این ماده شامل موارد پیوند از حیوان نیز که عضوی از حیوان به بدن گیرنده پیوند گردد، مشروط به دارای حیات گشتن جاری است؛ چه اینکه عضو حیوانی بعد از پیوند، استحاله می­‌یابد و به عضوی انسانی تبدیل می­‌گردد. در صورت تردید در دارای حیات گشتن عضو پیوندی بعد از پیوند یا عدم حیات آن، ظاهر این است که عضو پیوندی با توجه به عرف غالب پیوندهای عضو و پیشرفت­های سریع علم پزشکی در این حوزه، دارای حیات گردیده است و چنین ظاهری را باید مقدم بر اصل عدم حیات دانست. این مقاله در پی بررسی مبانی و شرایط امکان مطالبه دیه و ارش برای صدمه به عضو پیوند شده در بدن گیرنده در حقوق پزشکی معاصر ایران است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-ابوالعباس و همکاران؛ ایمونولوژی سلولی و مولکولی، ترجمه موسی محمدنیا افروزی و دیگران، چاپ اول، تهران: انتشارات ارجمند، 1389.
-بلک و هوس، پرستاری داخلی و جراحی بلک و هوس اختلالات چند سیستمی، ترجمه آتش‌زاده شوریده، فروزان. حسینزاده، مریم. گلشنی، غلامرضا. چاپ اول، تهران: نشر جامعه‌نگر، 1391.
-بهرامنژاد، فاطمه. ثنایی، ندا. فرخنژاد افشار، پویا. عارفی، صدیقه. مرادی مجد، پریسا؛ پرستاری پیوند، نوبت اول، تهران: نشر جامعه‌نگر، 1392.
-تبریزیان، عباس؛ پیوند اعضا و احکام و نظریه‌ها دربارۀ آن، ترجمه سیدهادی حسینی، بوستان کتاب قم، 1391.
-حبیبی، حسین؛ مرگ مغزی و پیوند اعضا از دیدگاه فقه و حقوق. چاپ اول. قم: بوستان کتاب قم، 1380.
-خمینی، سید روح الله موسوی؛ توضیح المسائل، چاپ اول، 1426ه.ق.
-خوافی، سعید؛ بررسی آثار حقوقی و مسئولیت مدنی ناشی از پس‌زدن عضو پیوندی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه گیلان، 1393.
-دهخدا، علی اکبر؛ لغت نامه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1338.
-ریاض حنا، منیر؛ الاخطاء الطبیه فی الجراحات العامه و التخصصیه شرح واف للقانون رقم 5لسنه 2010بشان نقل و زرع الاعضا، الطبعه الاولی، اسکندریه: دارالفکر
الجامعی، 2013.
-شاهرودی، سید محمود هاشمی؛ بایستههای فقه جزا، چاپ اول، تهران: نشر میزان- نشر دادگستر، 1419ه.ق.
-شوشتری، سید محمد حسن مرعشی؛ دیدگاههای نو در حقوق، ( 2جلدی)، چاپ دوم، تهران، نشر میزان، 1427ه.ق.
-ضیغمی، مریم. پور بهاءالدینی زرندی، نرجس. امینی زاده، نرجس؛ اخلاق پزشکی، دوره ۶، شماره ۲۱، صفحه ۶۵-۸۰، ۱۳۹۱.
-طاهری، حبیب الله؛ «پیوند اعضا از دیدگاه اسلام،» مجله مجتمع آموزش عالی قم، سال اول، شماره سوم، 1378.
-عباسی، محمود؛ پیوند اعضا، چاپ اول، تهران، انتشارات حقوقی، 1382.
-عباسی، محمود؛ حقوق جزای پزشکی. چاپ دوم. تهران: انتشارات حقوقی، 1389.

- لیندا رایت و همکاران؛ پزشک و ملاحظات اخلاقی، ترجمة کیارش آرامش، ج۲، چاپ اول، تهران: انتشارات برای فردا، 1392.
-محقق داماد، سید مصطفی؛ فقه پزشکی، چاپ دوم، تهران، انتشارات حقوقی، 1391.
-محمدی، ابوالحسن؛ مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه، چاپ سی و یکم، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1387.
- نارویی، سلیمان. خانی، ویدا. هاشمزهی، حسن؛ اصول مراقبت‌های پرستاری ویژه در بخش پیوند کلیه، چاپ اول، تهران: انتشارات صبورا با همکاری نهضت پویا و آنا طب، 1389.
- وکیلی‌نژاد، مولودالسادات. قربان‌نژاد، فاطمه. تابعی، سید ضیاءالدین. محمودیان، فرزاد؛ ملاحظات اخلاقی و اجتماعی در تکنولوژی پیوند عضو از حیوان به انسان. مجله اخلاق و تاریخ پزشکی، سال دوم، شماره اول، ص ۳۱-۴۰، ۱۳۸۷.

قوانین:
قانون پیوند اعضای بیماران فوت شده یا بیمارانی که مرگ مغزی آنان مسلم است مصوب 1379/1/17.
قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/2/1